การติดเชื้อโควิด-19 ซ้ำต้องแยกจากการตรวจพบเชื้อซ้ำในผู้ที่หายจากโควิด-19 หรือที่เราชอบพูดกันว่าตรวจพบซากไวรัส จากการศึกษาของเราในการติดตามผู้ที่หายป่วยจากโควิด-19 มีการตรวจพบเชื้อซ้ำได้อีก หลังจากผู้ป่วยกลับบ้านแล้ว 14 ราย จากจำนวน 212 ราย (6.6%) ในช่วงระยะเวลาตั้งแต่ 5 สัปดาห์จนถึง 15 สัปดาห์หลังจากที่มีอาการ

ภูมิต้านทานที่เกิดขึ้นจากผู้ป่วยที่มีอาการน้อย จะมีภูมิต้านทานต่ำกว่าผู้มีอาการมากหรือปอดบวม การตรวจภูมิต้านทานจากการติดตามของเราในผู้ป่วย 217 ราย ที่หายจากโควิด-19 แล้วในช่วง 4-14 สัปดาห์ จะตรวจไม่พบภูมิต้านทาน IgG ประมาณ 12 เปอร์เซ็นต์ ส่วนใหญ่จะเป็นผู้มีอาการน้อย เราตรวจทั้งภูมิต้านทานต่อ Spike protein และ Neucleocapsid

จากการศึกษาในอดีต Coronavirus ทั่วไปที่ทำให้เกิดหวัด ภูมิต้านทานที่เกิดขึ้นค่อนข้างต่ำและลดลงอย่างรวดเร็วทำให้เป็นแล้วเป็นอีกได้ เช่นเดียวกับโรคทางเดินหายใจทั่วไป เช่น RSV Rhinovirus เป็นแล้วเป็นอีกได้

ไม่แปลกเลยที่ RSV ในเด็กบางคนเป็นทุกปี เพราะเชื้อจะอยู่ในระบบทางเดินหายใจส่วนต้นเป็นส่วนใหญ่ และภูมิต้านทานที่เกิดขึ้นจึงไม่อยู่นาน และไม่สามารถปกป้องกันเป็นซ้ำได้ เช่นเดียวกัน โควิด-19 ในผู้ที่มีอาการน้อย และถ้าภูมิต้านทานต่ำ และไม่อยู่นาน ก็จะมีโอกาสเป็นซ้ำได้อีก คงจะต้องติดตามต่อไปว่าจะพบได้บ่อยแค่ไหน เพราะการระบาดของโรคนี้เพิ่งเป็นมาแค่ 9 เดือน คงจะก็มีข้อมูลการเป็นซ้ำเพิ่มขึ้น

ระบบภูมิต้านทานกับการติดเชื้อซ้ำของโควิด-19 จะมีความสำคัญมากกับวัคซีนที่กำลังพัฒนาในการป้องกันโรค รวมทั้งภูมิที่เกิดขึ้น จะส่งเสริมการเกิดโรคครั้งที่ 2 หรือไม่ การศึกษาภูมิระยะยาวของผู้ที่หายป่วย จึงมีความจำเป็นอย่างยิ่งที่จะต้องทำการศึกษา

ขณะนี้ผมและคณะร่วมกับสำนักอนามัยและการแพทย์ของกรุงเทพมหานครและศูนย์บริการโลหิตแห่งชาติ กำลังทำการศึกษาติดตามภูมิต้านทานในผู้ที่หายป่วยจากโควิด-19 ระยะยาวให้ถึง 1 ปี ขณะนี้เข้าสู่เดือนที่ 6 แล้ว ขอเชิญชวนผู้ที่หายจากโรค ติดตามระดับภูมิต้านทานเพื่อเป็นประโยชน์อย่างยิ่งสำหรับการพัฒนาวัคซีนต่อไป